Εκδρομή στα Συμμαχικά Νεκροταφεία

Της Βασιλικής Μαντούδη

Έναν διαφορετικό σχολικό περίπατο είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε οι μαθητές της Γ τάξης. Στις 17 Μαρτίου επισκεφθήκαμε τα Συμμαχικά Νεκροταφεία στην οδό Λαγκαδά. Μας «φιλοξένησε» η κυρία Όλγα, υπεύθυνη και ξεναγός του χώρου, και μας διηγήθηκε όλη την ιστορία των συμμάχων μας Σέρβων και γενικά παρουσίασε την οργάνωση των νεκροταφείων αυτών.

Το μέρος είναι μέσα στη φύση, σε αποκόπτει από την καθημερινή ζωή της πόλης μας. Εισέρχεσαι σε έναν τόπο με χιλιάδες πεύκα και με συγκλονιστική ιστορία, για το οποίο πολλοί κάτοικοι της Θεσσαλονίκης δεν γνωρίζουν. Πολλοί Σέρβοι, όπως και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι επισκέπτονται το μέρος αυτό, για να αναζητήσουν μέλη των οικογενειών τους.

Σήμερα στα συμμαχικά κοιμητήρια του Ζέιτενλικ αναπαύονται 20.500 στρατιώτες της Αντάντ που χάθηκαν στον Α΄παγκόσμιο πόλεμο. Ανάμεσά τους 8.089 Γάλλοι, 7.500 Σέρβοι, 3.000 Ιταλοί, 1.600 Βρετανοί, 400 Ρώσοι και 39 Βούλγαροι. Με δεδομένο, εξάλλου, ότι οι συμμαχικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, χρησιμοποίησαν αποικιακές στρατιωτικές δυνάμεις, στους Γάλλους περιλαμβάνονται επίσης 1.222 άτομα από τη Σενεγάλη, 398 από τη Μαδαγασκάρη και την Ινδοκίνα και 343 Βορειοαφρικανοί.

Το νεκροταφείο χωρίζεται σε 5 τομείς, ανάλογα με την εθνικότητα των πεσόντων: Γαλλικός, Σερβικός, Ιταλικός, Βρετανικός και Ρωσικός.

Ιστορία των Συμμαχικών Νεκροταφείων

Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, γνωστός και ως «Μεγάλος πόλεμος», ήταν μία γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών δυνάμεων που διήρκεσε από τον Αύγουστο του 1914 ως τις 11 Νοεμβρίου 1918. Έδρα του παγκόσμιου Μακεδονικού μετώπου γίνεται η Θεσσαλονίκη. Ένα χρόνο μετά το τέλος και του Β’ Βαλκανικού πολέμου, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στη μακεδονική γη και θα αλλάξουν ακόμη πιο πολύ με την έλευση στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή των συμμάχων της “Entente Cordiale” της “Εγκάρδιας Συνεννόησης”. Το διεθνοποιημένο πλέον Μακεδονικό Μέτωπο με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη θα το προασπίσουν Γάλλοι, Άγγλοι, Σέρβοι, Ρώσοι, Ιταλοί, Έλληνες και πολλών άλλων χρωμάτων και φυλών στρατιώτες –όχι μόνο Δυτικοί και Ευρωπαίοι αλλά επίσης Αφρικανοί και Ασιάτες, οι οποίοι προέρχονταν από τις τότε αποικίες των Γάλλων και των Βρετανών.

Ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία εκείνης της ταραγμένης εποχής είναι τα Συμμαχικά Στρατιωτικά Κοιμητήρια στο χώρο του Ζέιτενλικ. Αποτελούν τη μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη της Ελλάδας και βρίσκονται στην οδό Λαγκαδά, περίπου ενάμισι χιλιόμετρο βόρεια της πλατείας Βαρδαρίου. Το συγκεκριμένο σημείο υπέδειξαν οι Αγγλικές, Γαλλικές, Ιταλικές και Σερβικές αρχές ενώ το ελληνικό κράτος αγόρασε την έκταση και τους παραχώρησε την επικαρπία.

Βασικό χαρακτηριστικό των νεκροταφείων είναι ο ομοιόμορφος σχεδιασμός τους. Ατελείωτες σειρές από σταυρούς προκαλούν δέος. Πάνω τους ονόματα των στρατιωτών και η στρατιωτική μονάδα ή η ηλικία τους. Αυτό που προκαλεί μεγάλη εντύπωση στον επισκέπτη είναι επίσης ότι 100 χρόνια μετά, όλα είναι εξαιρετικά περιποιημένα και καθαρά.

Κατεβαίνοντας τις σκάλες αντικρίζει κανείς έναν ιδιαίτερο χώρο που αποτελεί σπουδαίο τόπο προσκυνήματος και μνήμης για τους Ρώσους και ιδίως για τους Σέρβους. Ένας υπόγειος χώρος γεμάτος με προσωπικά αντικείμενα των νεκρών στρατιωτών, λάβαρα, σημαίες, φωτογραφίες, παράσημα. Δεξιά και αριστερά διάδρομοι με ταφόπλακες με τα ονόματα των πεσόντων.

Ο κόκκινος ρωμαιοκαθολικός ναός, έργο του Πλεμπέρ (1921), εντός του Κοιμητηρίου.