Του Βάιου Βαϊτσόπουλου
Τα μεσάνυχτα της Τρίτης 28/2, ο χρόνος στην Ελλάδα σταμάτησε. Δεν
υπάρχουν λόγια για να περιγράψει κανείς τις τραγικές στιγμές που
βίωσαν όσοι είχαν γνωστούς στα μοιραία τρένα. Κάθε νέος παραλύει
στη σκέψη ότι θα μπορούσε να βρίσκεται στο σημείο της τραγωδίας
ενώ τραγικές φιγούρες αποτελούν οι συγγενείς και οι φίλοι των
θυμάτων που επί μέρες αγωνιούσαν για την τύχη των αγαπημένων
τους, από τους οποίους δεν παρέλαβαν τίποτα για να θρηνήσουν.
Ακόμη, δεν μπορεί να συλλάβει ανθρώπινος νους πως εν έτει 2023,
συγκρούστηκαν μετωπικά 2 τρένα. Για εβδομάδες μετά, τα δάκρυα του
ελληνικού λαού στέρεψαν και μετατράπηκαν σε οργή.
Κάποιοι προειδοποιούσαν…
Ούτε μία, ούτε δύο οι προειδοποιήσεις εργαζομένων των
σιδηροδρόμων που προσπαθούσαν να αναδείξουν τα τεράστια
προβλήματα που επικρατούν στο δίκτυο της χώρας.
Η ανακοίνωσή τους στις 7 Φεβρουαρίου του 2023 έκλεινε ως εξής: «Δεν
θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να
χύνουν κροκοδείλια δάκρυα κάνοντας διαπιστώσεις.», ενώ πιο πάνω
ανέφερε: « Όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς
χώρους και για την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα
ατυχήματα δεν έχουν τελειωμό.» Επιπλέον, με αφορμή το σοβαρό
ατύχημα που έγινε στο κεντρικό εργοστάσιο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στον Πειραιά
στις 24 Γενάρη του 2023 η ανακοίνωση σημείωνε: «Πραγματικά
αναρωτιέται κανείς τι άλλο πρέπει να συμβεί για να αναλάβουν
επιτέλους τις ευθύνες τους … Πόσο κοστολογείται … η ανθρώπινη
ζωή.».
Και σαν να μην ήταν αρκετές οι καταγγελίες που έκρουαν τον κώδωνα
του κινδύνου, τον περασμένο Νοέμβρη είχε σταλεί εξώδικο από την
Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού Έλξης για την διάλυση του
σιδηροδρομικού δικτύου με αποδέκτες το Υπουργείο Υποδομών και
Μεταφορών, την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων και την “Hellenic
train”. Η ένωση, λοιπόν, δήλωνε ότι οι φόβοι των εργαζομένων
επιβεβαιώνονται, ότι η σιδηροδρομική υποδομή βρίσκεται σε κακή
κατάσταση και δεν επαρκεί η συντήρηση, ότι δεν λειτουργούν εδώ και
πολλά χρόνια τα φωτοσήματα και η τηλεδιοίκηση και, τέλος, ότι δεν
λειτουργεί το σύστημα ETCS, παρά το γεγονός ότι έχει εγκατασταθεί
στις μηχανές, το οποίο προστατεύει απέναντι στο ανθρώπινο λάθος.
Τέλος, ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η επιστολή παραίτησης του Χρήστου
Κατσιούλη τον Απρίλιο του 2022, στελέχους της ΕΡΓΟΣΕ και προέδρου
της επιτροπής για τα έργα σηματοδότησης και ασφάλειας στο
σιδηροδρομικό δίκτυο, που μεταξύ άλλων ανέφερε ότι η μη τήρηση του
φυσικού αντικειμένου της σύμβασης 717 και του τρόπου λειτουργίας
του ETCS σε μια σειρά από τμήματα του δικτύου θα ανοίξει τον δρόμο
για την κυκλοφορία τρένων με 200 χιλιόμετρα την ώρα, χωρίς καμία
ένδειξη για την κατάσταση της γραμμής, ακόμα και θραύσης αυτής.
Παρόλες τις αντιδράσεις, το αποτέλεσμα ήταν 57 νεκροί και δεκάδες
τραυματίες, ανάμεσα τους πολλά νέα παιδιά και φοιτητές.
Το χρονικό της απελευθέρωσης
Το χρονικό της απελευθέρωσης του ΟΣΕ μπορεί να προβληματίσει για
την κατάσταση που επικρατεί στους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Η
απελευθέρωση αρχίζει το 1991 μετά από οδηγία της Ε.Ε. και το 2009 Ο
ΟΣΕ χωρίζεται σε εταιρίες. Το 2016 διαχωρίζεται η διαχείριση και η
υποδομή από το μεταφορικό έργο ενώ το 2017 ο ΟΣΕ εξαγοράζεται από
την Ιταλική εταιρία FSITRENITALIA για 45 εκατ. ευρώ. Η εξαγορά της
ΤΡΑΙΝΟΣΕ ολοκληρώνεται το 2019. Το 2022 το Υπουργείο Μεταφορών
δίνει 25 εκατ. Ευρώ για τη συντήρηση του δικτύου. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ
θεωρείται κερδοφόρα επιχείρηση με 150 εκατ. ευρώ ετήσια έσοδα, 50
εκατ. ευρώ ετήσια κρατική χρηματοδότηση και 3.4 εκατ. καθαρά κέρδη.
Ο δημόσιος λόγος
Από τη πρώτη στιγμή τα Μ.Μ.Ε. μιλούσαν περί ανθρώπινου λάθους και
γραφειοκρατική λειτουργία των φορέων. Ταυτόχρονα, κατηγορούσαν
τους εργαζόμενους ότι δεν κατήγγειλαν τα προβλήματα ενώ το τραγικό
γεγονός έφτασε να παρουσιαστεί σαν «αναγκαία θυσία» για να
εκσυγχρονιστεί το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Εύλογα όμως θα αναρωτιόταν κανείς γιατί δεν παρουσιάζονταν οι
χρόνιες καταγγελίες αλλά δινόταν έμφαση στο γεγονός της αγοράς
τρένων των οποίων η «υπερσύγχρονη» τεχνολογία αμφισβητήθηκε.
Από την άλλη μεριά, η δικαιοσύνη συχνά κήρυττε τις απεργίες των
αντιδρώντων στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς παράνομες και
καταχρηστικές.
Η κατάσταση σε Ε.Ε. και Η.Π.Α.
Τα νούμερα μιλούν για άλλη μια φορά από μόνα τους…
Στις Η.Π.Α. κάθε 2 βδομάδες εκτροχιάζεται ένα τρένο με επικίνδυνα
υλικά ενώ μετράνε 54.539 εκτροχιασμούς από το 1990 έως το 2021.
Στην Μεγάλη Βρετανία οι εργαζόμενοι κάνουν κινητοποιήσεις εδώ και
έναν χρόνο, την ώρα που προωθούνται χιλιάδες απολύσεις και έχουν
σημειωθεί 38 θάνατοι μέσα στα 3 πρώτα χρόνια από τον τεμαχισμό τον
γραμμών.
Στην Γερμανία, μετά την απελευθέρωση, το δίκτυο μειώθηκε κατά
33.440 χιλιόμετρα και υπήρξε δραματική μείωση προσωπικού.
Επιπλέον, το 1998 σημειώθηκε ένα δραματικό ατύχημα που κόστισε τη
ζωή σε 101 ανθρώπους και τραυμάτισε σοβαρά 194.
Συνολικά στην Ευρώπη, μέσα στο 2021 έγιναν 1389 σοβαρά
σιδηροδρομικά ατυχήματα με 683 νεκρούς και 513 τραυματίες.
Οι έρευνες καταδεικνύουν πως η σύγκρουση θα μπορούσε να είχε
αποφευχθεί. Δεν αποτελεί, επομένως, ανθρώπινο λάθος αλλά ένα
σύνολο από δολοφονικές αμέλειες των εκάστοτε αρμοδίων που
προκρίνουν τα κέρδη έναντι της ασφάλειας των μεταφορών. Για την
ασφάλεια αυτή τα μέτρα αξιολογούνται ως απολύτως απαραίτητα.
Αποτελεί αντίφαση το γεγονός ότι τον 21 ο αιώνα, δεδομένης της
τεχνολογικής προόδου, υπάρχουν αυτοκίνητα στην αγορά που
«οδηγούν» μόνα τους, αλλά θεωρείται κόστος να μπούνε σε λειτουργία
τα συστήματα που εξασφαλίζουν ασφαλείς μετακινήσεις για τους
επιβάτες. Οι ζωές μας έχουν αξία και δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε να
θυσιαστούν στον βωμό του κέρδους.