Επαναστάσεις των καιρών

Του Δημήτρη Κυριαζή

Ζωγραφιά της Ελένης Μαδούρου

Αυτή είναι ίσως και η μοναδική φορά εδώ και αρκετά χρόνια που η εθνική παρέλαση ακυρώνεται λόγω μιας παγκόσμιας πανδημίας. Κάποιοι μπορεί να στενοχωρέθηκαν, κάποιοι άλλοι μπορεί να ένιωσαν αισθήματα αδιαφορίας, ενώ κάποιοι άλλοι ενδεχομένως να χάρηκαν με αυτή την απόφαση που συνδέεται άμεσα με τη δημόσια υγεία. Το ερώτημα που τίθεται συχνά είναι: για ποιον λόγο γίνεται η παρέλαση, σε τι αποσκοπεί και τι ακριβώς γιορτάζουμε στις 25 Μαρτίου;

Υπάρχουν διάφορες απαντήσεις. Μία πολύ συνηθισμένη είναι ότι γιορτάζουμε την απελευθέρωσή μας, τιμώντας μέσω της παρέλασης τους επαναστάτες που σκοτώθηκαν για εμάς και για τις αξίες τους. Επίσης, μία άλλη πολύ συνηθισμένη απάντηση είναι ότι είχε φτάσει στο σημείο να είναι απλά μια ανούσια γιορτή και όχι κάτι το σπουδαίο και ιδιαίτερο και πραγματοποιείται για τυπικούς λόγους.

Η πρώτη απάντηση μπορεί να προκαλεί κάποια ερωτηματικά. Αξίζει να πεθαίνει κανείς για τις αξίες του; Είναι άραγε αυτός ο σωστός τρόπος επανάστασης, να σκοτώνεται δηλαδή κάποιος για μία αντίληψη και για μία ιδέα; Έχουμε συναίσθηση  τι θα πει επαναστάτης και τι συνέπειες έχει η επανάσταση στη ζωή και στον περίγυρό μας;

Είχε παρατηρηθεί τελευταία μία αποχή μεγάλου μέρους  των παιδιών από την παρέλαση. Αυτό μπορεί να συμβαίνει από τη στιγμή που ενδεχομένως δεν γνωρίζουν τον λόγο ύπαρξής της ή γιατί το θεωρούν ανούσιο να ξυπνήσουν νωρίς το πρωί, να φορέσουν καθορισμένα ρούχα για αυτήν τη μέρα και να αρχίζουν να βαδίζουν με συγκεκριμένο τρόπο για λίγα λεπτά πάνω σε μια ασφαλτοστρωμένη ευθεία. Έχει κάποια λογική αυτός ο συλλογισμός. Ίσως, όμως, να τους διαφεύγει το γεγονός ότι εκείνη την ημέρα τιμούν με αυτόν τον τρόπο αυτούς που σκοτώθηκαν για εκείνους. Αυτούς που αντιστάθηκαν με οποιονδήποτε τρόπο και με μηδαμινά μέσα, για να ζουν αυτοί ελεύθεροι. Αυτούς που τις αξίες τους ως άνθρωποι τις τοποθέτησαν και τις αγάπησαν παραπάνω από τους ίδιους τους τους εαυτούς, ώστε να φτάσουν στο σημείο να μη λογαριάσουν ούτε τη ζωή τους για αυτές.

Αλλά τι σημασία έχει από τη στιγμή που ο καθένας έχει το δικαίωμα να πράξει ανάλογα με την κρίση του και τον τρόπο σκέψης του; Αν η σκέψη του τον καθοδηγεί στην αδιαφορία και την απραξία, μπορεί ελεύθερα να το εφαρμόσει από τη στιγμή που δεν θα ενοχλήσει κανέναν.

Είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι σε όλες τις χρονικές περιόδους της ιστορίας τους αντιδρούν και αντιστέκονται σε ό τι θεωρούν πως παραβιάζει την ελευθερία τους και τα δικαιώματά τους ή σε ό  τι πιστεύουν πως παίρνει διαστάσεις ελευθεριότητας. Κυρίως, όμως, οι νέοι είναι αυτοί που αντιδρούν. Ακόμη και σήμερα είναι φανερό πως η νεολαία διαθέτει κάποιες ανησυχίες και προβληματισμούς, κάτι που ως αποτέλεσμα έχει να ζουν κι αυτοί την επανάστασή τους, προσπαθώντας να διορθώσουν, να αλλάξουν και να βελτιώσουν ό τι τους απασχολεί. Τέτοιες ανησυχίες πολλές φορές σχετίζονται με τον άνθρωπο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον και με οποιαδήποτε άλλα θέματα θεωρούν αυτοί άξια προβληματισμού

Το διαδίκτυο αρκετές φορές έχει προωθήσει τέτοιες ευαισθησίες και βοηθάει στη διαμόρφωση μιας “προσωπικότητας με προβληματισμούς”. Αυτό αναπόφευκτα δημιουργεί και κάποια πρότυπα, είτε επειδή διαθέτουν γοητεία και παρασύρουν έτσι πλήθος κόσμου είτε επειδή θεωρείται το έργο τους και οι ιδέες τους αξιόλογα. Επίσης, αναπόφευκτα τα πρότυπα αυτά αρχίζουν να κερδίζουν έτσι πολλούς υποστηρικτές, ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο αρκετές φορές. Έτσι, καταλήγει να υπάρχει ένας ηγέτης και πίσω του να έπονται οι πιστοί σε αυτόν υποστηρικτές, που προσπαθούν να μιμηθούν το πρότυπό τους.

Είναι φανερό πως αυτό το φαινόμενο υπάρχει στην καθημερινότητά μας. Επίσης, είναι φανερό ότι σήμερα οι τρόποι, τα μέσα και οι λόγοι μιας επανάστασης διαφέρουν από μια επανάσταση του προηγούμενου αιώνα. Τότε  απλώς υποστήριζαν τις αξίες και τις ιδέες τους. Τότε οι άνθρωποι απλώς πέθαιναν για αυτές. Τότε μεγαλύτερό τους όπλο ήταν η προσωπικότητά τους. Τότε στόχευαν στη δικαιοσύνη και στην ισότητα. Τώρα οι άνθρωποι απλώς επιβάλλουν τις αξίες και τις ιδέες τους, δεν τις υποστηρίζουν. Τώρα απλώς σκοτώνουν για την επιβολή τους, δεν πεθαίνουν για αυτές. Τώρα το μεγαλύτερό τους όπλο είναι η προπαγάνδα, όχι η προσωπικότητά τους.

Πλέον το ισχυρότερο μέσο προπαγάνδας είναι τα ΜΜΕ. Κάποτε κρυβόντουσαν οι αγωνιστές, μήπως τους αντιληφθεί κανένας καταδότης και τους προδώσει. Πλέον κρύβονται μόνοι τους πίσω από τους καταδότες-τους οποίους προστατεύει ένα πανίσχυρο “απόρρητο”- κατακρίνοντας και καταδικάζοντας μπροστά από τον φακό μιας κάμερας, ολόκληρα κράτη και έθνη. Κάποτε ο αγώνας τους δεν στόχευε καν στην αναγνωρισιμότητα. Πλέον προτείνονται και για βραβεύσεις για την ανύπαρκτη προσφορά τους στην παγκόσμια ειρήνη εισπράττοντας χρήματα από κυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, έτσι ώστε να γίνει το όνειρό τους πραγματικότητα. Κάποτε αγωνίζονταν για την ελευθερία της έκφρασης και για την ελευθερία της βούλησης. Πλέον πασχίζουν να τα καταπνίξουν ορίζοντας τα δικά τους πιστεύω. Κάποτε με θάρρος και με θράσος αντιστέκονταν ενάντια στους πολλούς στεκόμενοι μπροστά τους, πρόσωπο με πρόσωπο. Πλέον, στέκονται θρασύδειλα πίσω από μία κάμερα αναζητώντας αναπλήρωση του χαμένου εγωισμού τους, βωμολοχώντας και κατηγορώντας άλλους ανθρώπους.

Τελικά, μήπως τέτοιου είδους εθνικές εορτές αποσκοπούν στη σωστή διαμόρφωση επαναστατικής προσωπικότητας; Μήπως ο πραγματικός επαναστάτης δεν κρύβεται πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, δεν ξεπουλιέται για τα χρήματα και δεν επιχορηγείται από απροσδιόριστες πηγές, προκειμένου να πάρει μορφή η ιδέα του; Μήπως τελικά ο καλύτερος τρόπος υποδούλωσης είναι να νομίζεις πως ζεις ελεύθερος προσπαθώντας να διαμορφώσεις τον δικό σου κόσμο μέσα από αλλεπάλληλες προσπάθειες και αγώνες;  Μήπως η αποτελεσματικότερη μορφή υποδούλωσης είναι μια «επανάσταση»;