Σχέσεις γονέων και εφήβων

Των Μάρας Κατσένη και Αθηνάς Παπαϊωάννου

Ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα αποτελούν οι ενδοοικογενειακές διαταραχές και ειδικότερα οι επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία των εφήβων. Ως μαθήτριες του λυκείου επιθυμούμε να αναπτύξουμε τους προβληματισμούς και τις απόψεις μας σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Προκειμένου, όμως, να γίνουν κατανοητές οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου αυτού, κρίνεται αναγκαίο να εξεταστούν αρχικά οι αιτίες του.

Ενδιαφέρον σίγουρα προκαλούν οι περιπτώσεις κηδεμόνων που εμφορούνται από παρωχημένες και συντηρητικές αντιλήψεις. Ο τύπος του γονέα που έχει υιοθετήσει το κάθε άτομο κατά τη διάρκεια της δικής του παιδικής ηλικίας ασκεί εκτεταμένη επιρροή στην στάση του ως γονέα στο μέλλον. Πολλές φορές αυταρχικοί κηδεμόνες, που ανατράφηκαν με τον ίδιο τρόπο, ξεπερνούν τα όρια της αυστηρότητας και απαιτούν τυφλή υποταγή και υπακοή στις υποδείξεις τους. Έτσι, λοιπόν, είναι πιθανόν αυτή η συμπεριφορά τους να αναστέλλει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών τους.

Αναμφισβήτητα, ο τρόπος που συμπεριφέρονται και η ποιότητα των αξιών που προβάλλουν οι γονείς επιδρούν στην συναισθηματική, γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη των εφήβων. Καθώς, λοιπόν, ο αυταρχικός γονέας είναι συνήθως ιδιαιτέρως τιμωρητικός, τα παιδιά εκφοβίζονται εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων επιπλήξεών του και περιορίζονται υπέρ το δέον. Τελικά μεταπλάθονται σε δυστυχισμένα και ανικανοποίητα άτομα, βιώνοντας συχνές καταστάσεις αφόρητης πίεσης και εντάσεων .

Ένα ακόμα σοβαρό αίτιο αποτελεί η οικογενειακή αποσταθεροποίηση που πηγάζει από την οικονομική ύφεση της εποχής. Η οικονομική δυσπραγία και η αύξηση της ανεργίας συχνά πλήττουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό, με συνακόλουθες την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. Δυστυχώς, αυτά τα αρνητικά συναισθήματα συχνά αντικατοπτρίζονται στην ψυχολογία των εφήβων και στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Εάν, δηλαδή, οι γονείς πιέζονται να επιλύσουν αλλεπάλληλα οικονομικά αδιέξοδα που προκύπτουν από την οικονομική αστάθειά τους, οι έφηβοι υφίστανται διπλάσια ψυχολογική πίεση, λόγω της αγχωτικής αυτής κατάστασης.

Επιπλέον, οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες ίσως να στερούν από κάποιους νέους δεδομένες -για άλλους-παροχές, όπως η εκπαίδευση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πρόωρη «ωρίμανσή» τους και την απώλεια της «εφηβικής ανεμελιάς» που δικαιούνται. Ακόμα, τα οικογενειακά οικονομικά προβλήματα ενδεχομένως να προκαλέσουν και άλλες ψυχοσωματικές διαταραχές σε συναισθηματικά επιβαρυμένα νεαρά άτομα.

Συνοψίζοντας, η φύση των ενδοοικογενειακών σχέσεων, η ύπαρξη ποιοτικού χρόνου που το άτομο αφιερώνει με την οικογένειά του και η επίδραση που αυτή ασκεί στην προετοιμασία του για την ενήλικη ζωή, αναδεικνύουν την οικογένεια ως μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους στο περιβάλλον που αναπτύσσεται ο καθένας μας. Για αυτό, είναι ευχή όλων να εξαλειφθούν τα παραπάνω παθογόνα φαινόμενα, ώστε η διαδικασία της διαμόρφωσης της ταυτότητας των εφήβων να καταστεί εύκολη, ομαλή, γόνιμη και ουσιαστική.

Σκίτσο: Παπαιωάννου Ι.